Պատմությունն ու ժամանակը փաստում են, որ Լեոնարդո դա Վինչիի և ֆանտաստ գրող Ժյուլ Վեռնի երևակայության անհավատալի թռիչքների մեծ մասն այսօր իրականություն է դարձել։ Սա մարդկության նվաճումն ու հպարտությունն է։ Սակայն ո՞ւմ մտքով կանցներ, որ նման թռիչքից հետո մարդն այնքան կցածրանա, որ իրականության կվերածի արևելյան ոչ թե կախարդական, այլ կենցաղային տրագիկոմիկ բնույթի հեքիաթները։

Թումանյան և Տերյան փողոցների խաչմերուկում անսպասելի հանդիպեցի գործարար բարեկամիս։ Ավելի ստույգ՝ նա գտավ ինձ. «Մերսեդեսի» ազդանշանը երգեցիկ և թանկ հույզեր արթնացրեց։ (Մոռացա անգամ աչքերս խարտող նորհայկական գլուխկոտրուկը, հորդ անձրև էր, սակայն ջրցան մեքենան հորդաբուխ ջրցանում էր Կարապի լճի հարակից սիզամարգը)։

Այսօր մեր կյանքում որոշ անհատներ ակամայից միավորվելով` վերածվել են մի ողորմելի զանգվածի, որոնք կարծես որևէ լուրջ բանի ընդունակ չեն, անգամ սեփական ժողովրդի ծանր վիճակը շտկելուն, որևէ կերպ դրսևորվելուն: Ձեր տեղը քաղաքականությունը չէ: Կասեի նրանց` գնացեք գյուղ և կաղամբ աճեցրեք, որով էլ մանկապարտեզներին էժան բանջարեղեն կմատակարարեք:

Հարցս ուղղում եմ նորանշանակ վարչապետին, նրա կառավարության անդամներին ու վերջիններիս տեղակալներին (ի դեպ, նրանց զգալի մասը նույնիսկ չի էլ ծառայել բանակում). այդ ի՞նչ կախարդական փայտիկի ուժով ու զորությամբ են երկիրը դարձնելու սինգապուրյան:

Թոմաս Էդուարդ Լոուրենսը, լրագրող և խմբագիր Լինքոլն Ստեֆենսի բնութագրմամբ` Կայսրության նախակարապետը, քաջատեղյակ էր, «բան էր հասկանում» Փոքր Ասիայի և Մերձավոր Արևելքի գործնական քաղաքականությունից:

Անդրադառնալով մեր երկրում պետականորեն իրականացվող տնտեսական ու վարչական ծրագրերին, ժամանակ առ ժամանակ իրագործվող բարեփոխումներին, որոնցից շատերը նպաստել են երկրի զարգացմանը, շատ հաճախ մենք մեզ «բռնում» ենք ատելության ճանապարհին և ինքներս մեզ համար, իրոք, դառնում ենք ոչ սիրելի: Քանզի այս ոլորտներում ևս այնքան էլ սրտացավ չենք և ազգային արժեքներն ու երկրի հարստությունները կողոպտման տնտեսական արշավանքների կամ էլ զանազան փորձարկումների ենք ենթարկում: Բերեմ մի քանի օրինակ:

Ես հաճախ եմ հիշում օդեսացի տոհմիկ լեհ Օլեշա Յուրիի «Երեք հաստլիկներ» գլուխգործոցից մի դրվագ։ (Թախանձագին պաղատում եմ, որ ԱԺ գրասերները նախ վերընթերցեն սույն նշանավոր գործը և հնարավորինս հանրամատչելի եղանակներով այն ըմբռնելի դարձնեն մականունազարդ գրոհայիններին, հավատացեք, արժե։

Դառը, դառնաղի չկյանքով ենք ապրում. տեսածներս` դառը, լսածներս` դառնաղի։ Հացն էլ լեղի՞ լինի։ Մեր կյանքն ինչո՞ւ էսպես թունավոր դարձավ։ Չենք կարողանում ուրախանալ։ Իրար փոր ու փսոր ենք թափում։ Անճարը դեղ ու ճար չունի։ Դու տեսնող աչք, արթուն-սուր միտք ու որսող ունկ ունես։ ՈՒնկիդ համար իմ տեսած, հա, հենց տեսած երկար զրույցը կարճառեմ։

Սկզբից ևեթ ընթերցողի տարակուսանքը ընտրածս վերնագրի վերաբերյալ փարատելով շեշտեմ, որ խոսքս ամենևին էլ կործանարար հողմերի նման անցած դարերում Հայաստան արշաված բարբարոսական ցեղերի ու ցեղախմբերի, կամ էլ պարսկական, բյուզանդական, արաբական, սելջուկ-թուրքական, մոնղոլ-թաթարական բանակների արշավանքների մասին չէ: Այդ անցած-գնացած ժամանակների վերաբերյալ փաստեմ. վերոնշյալ արշավանքների ընթացքում, օտարների ձեռնարկած առաջին իսկ գործողություններով հայությանը բնաջնջելուց զատ, եղել են նաև պատմական հիշողությունները կրող հայ մարդու մշակույթի` գիր ու գրականության, ազգի հարատևությունն ապահովող կրթության ու մշակութային օջախների` վանքերի ու եկեղեցիների ոչնչացումներ: Ասել է` մեր թշնամիները նույնիսկ մեզնից առավել են գիտակցել, որ ազգի պատմության ու մշակույթի հարատևությունը պայմանավորված է պատմական ու հոգևոր հիշողության և նյութական ժառանգության արժեքներով: Այնպես որ, եթե մարդուն կտրում ես այդ հիշողություններից, ապա մարդը, ասել է թե` ազգը, ժողովուրդը, դառնում է ժամանակների քաղաքականությանը հլու-հնազանդ ենթարկվող զանգված, կամակատար, ստրուկ:

Երեսփոխանարանում, հայտնի է, օվալաձև է դահլիճը, նաև հանրահայտ է, որ քառակուսի են ոմանց մտքերը և կրքերն են ոմանց բութանկյուն։ (Հայկազյան ազնվազարմ գենը գլուխկոնծի է տալիս ներկա իշխանականների մտքում-հոգում-փորոտիքում)։